Mısır Hastalık ve Zararlıları

a) - Mısır Yaprak Yanıklığı = Drechslera maydis = Herminthoosporium maydis = Bipolaris maydis)

 

Güney mısır yaprak yanıklığı adıyla da bilinen patojenin “O” ve “T” ırkları yaygındır. “O” ırkı ılık, nemli iklimlerde yaprak damar aralarında kırmızımsı kahverengiden koyuya kadar, etrafı belirgin siyah sınırlarla kaplı küçük lekeler oluşturur. “O” ırkı yaprak patojeni olup genelde sap dokusu ve tanelerde görülmez. Ancak bazı koçan kavuzları üzerinde görünebilir. Bu ırk yaygın olmasına rağmen büyük bir öneme sahip olmamıştır

Hastalığın “T” ırkı özellikle Teksas stoplazmalı mısır çeşitlerinde patojeniktir ve bu çeşitlerde çok daha fazla zarar yapar. Bu ırkın lezyonları biraz daha geniş benzer renkte ve genellikle parlak sarı şeritlerle çevrilmiştir. “T” ırkı bitkinin daha çok toprak üstü kısımları olan yapraklarda saplarda, koçan kavuzlarında, koçan sapında ve koçanlarında görülür.

b)- Turcicum Yaprak Yanıklığı = (Helminthosporium turcicum = Exserokilum turcicum)

Kuzey yaprak yanıklık hastalığının zararı, normal olarak tepe ve koçan püskülü çıkışından sonra meydana gelir. İlk belirtiler, yaprak üzerinde meydana gelen hafif oval, ıslak görünüşlü küçük lekelerdir. Bu lekeler daha sonra gelişerek uzun mekik şekilli ölü alanlara dönüşür. İlk olarak alt yapraklarda görülmeye başlayan bereler, bitki büyüdükçe sayı ve alan olarak artar ve sonuçta tüm yaprakların yanmasına neden olurlar. Şiddetli durumlarda bitki gelişmesi ilerledikçe yaprakların yeşil kısmında tamamen yanmış bir görünüm ortaya çıkar. Bu durumda bitkiler soluk gri renkte görünürler ve bu görüntü bitkinin soğuktan zarar görmüş durumuna benzer

Kullanılan ilaçlara örnek;

Opera Max, Rotanett,

c) - Mısırda Pythıum Spp. Ve Fusarıum Spp.

 

Erken dönemde ortaya çıkan hastalıklar drenajı zayıf ve oksijenin yetersiz olduğu ağır topraklarda görülür. Geç dönem kök çürüklükleri, özellikle Fusarium türleri ile birlikte olgunluk süresini , kök dokularının yaşlanmasını ve tarla streslerini arttırırlar. Burada belirtilen geç dönem çürüklükleri genelde gövde çürüklüğü hastalığına geçişin başlangıcıdır. 

Hastalığın Belirtileri, Ekonomik Önemi ve Yayılışı:Bulaşık tohum ekildiğinde veya sağlam tohumu toprakta enfekte ederek çürütebildikleri gibi , çimlenmekte olan ve çimlenmiş fidelerin toprak altı ve toprak üstü kısımlarından enfekte ederek çimlenmeyi önler veya çimlenmiş fidelerde fide yanıklığı olarak adlandırılan “çökerten” zararına neden olurlar. Başlangıçta tarlada yer yer sıra üzerinde düzensiz çıkışlar ve solgun fideler görülür.

Mısırın hızlı gelişme dönemlerinde Fusarium ve Pythium türlerinin yaptığı zararlar kök boğazı ve sap çürüklüğü şeklinde ortaya çıkar. Kök boğazı çürüklüğü bitkilerin toprak seviyesinde oluşur. Önceleri bitkilerin çok kısa sürede su istemesi şeklinde ortaya çıkar. Pythium kök boğazı ve sap çürüklüğünde tipik olarak bitkilerde gövde ekseni etrafında dönme ve bükülmeler meydana gelir. Bitki devrilir, toprağa değdiği boğumlarda destek köklerin oluştuğu görülür.

Pythium kök boğazı ve sap çürüklüğüne yakalanmış mısır bitkilerinde toprak yüzeyine yakın olan ilk boğumda kahverengimsi, sulu, yumuşak ve hızlı gelişen bir çökme meydana gelir. Sap çürüklüğü ise mısırlar tepe püskülü çıkarmadan önce veya sonra gelişmenin hızlı olduğu taze boğum aralarında görülür Fusarium sap çürüklüğünde bitkilerin boğum, koçan koltuğu ve koçan saplarında çürümeler görülür.

Mısır kök , kök boğazı ve sap çürüklüklerine neden olan ve genelde toprak fungusu olan bu patojenlerin neden olduğu kayıplar çevre faktörlerinden etkilenmektedir. Artan azot dozlarının ,dekara 12 kg. saf Azottan sonra hastalığı arttırdığı , 9.000 bitki /dekar sıklığında gövde çürüklüğünün yüksek olduğu ve verimin azaldığı belirlenmiştir. Fusarium’un neden olduğu kök ve gövde çürüklüğü üzerine anız yakmanın bir etkisi olmadığı da belirlenmiştir.

Kullanılan ilaçlara örnek;

Tohum ilacı olarak, Vitavax, Maxim,

d)- Mısır Rastığı (Ustilago maydis )

 

Hastalık ertesi yıla bulaşık toprak ve hastalıklı bitki artıkları ile geçer. Sporlar kış şartlarına çok dayanıklıdır. Klamidosporların bilhassa kumsal geçirgen ve sıcak topraklarda 8 yıl canlı olarak kaldığı saptanmıştır. Hastalıklı bitki artıklarını yiyen hayvanların sindirim organlarından da sporlar canlılıklarını yitirmeden geçerler. Gübre ile tekrar tarlaya taşınıp enfeksiyon kaynağı olabilirler. Enfeksiyon çeşitli mekanik yollarla özellikle rüzgarla bitki üzerine taşınan sporların çim borularının epidermis hücresinin zarında, stomatlarından ve ayrıca böcek, insan ve hayvanların açtığı yara ve eziklerden içeri girmesiyle olur. Yağış hastalığın gelişmesinde önemli bir etkendir. Yağışların yaz başına kaydığı yıllarda hastalık daha çok görülür. Kurak bölgelerdeki sulamada hastalığı teşvik eder.

Bitkinin tüm toprak üstü aksamında; Yaprak, sap, koçan, püskül ve erkek çiçeklerinde görülür.

Zararın önlenmesi veya en az düzeye indirilmesi için alınacak başlıca önlemler:

• a - Mısır rastığının çok fazla zararlı olduğu yerlerde en az 3-4 yıllık bir münavebe uygulanmalıdır.

• b - Çok erken ve çok geç ekimlerden kaçınılmalıdır.

• c - Rastık keseleri olgunlaşmadan kesilip yok edilmelidir.

• d - Hastalıklı bitki artıkları ve galler ya çok derine gömülmeli veya yakılmalıdır. Hayvanlara yedirilmemelidir.

• e - Bitkileri yaralamaktan ve fazla azotlu gübre vermekten kaçınılmalıdır.

• f - Böceklerle mücadele ederek bitki yaralamaları önlenmelidir.

• g - Dayanıklı çeşit tavsiye edilmelidir.

Kimyasal Mücadele : Hastalığın enfeksiyon kaynağı etmenle bulaşık toprak olmakla birlikte temiz toprakların bu etmenle bulaştırılmaması için, tohumların mutlaka ilaçlanması gerekmektedir.

Kullanılan ilaçlara örnek;

Tohum ilacı olarak, Vitavax, Maxim,

e)- Mısır Pasları (Puccinia sorghi = Puccinia polysora = Pyhsopella zeae)

 

Mısır bitkisinde üç önemli yaprak pası yaygın olarak görülmektedir. Bunlar Adi Pas, Polysora Pası ve Tropik Pas’tır. Bunlar bitkilerin tepe püskülü çıkmasına yakın bir dönemde çok belirgin olarak görülür.

Adi Pas (P. sorghi) yaprakların her iki yüzünde tozlu bir görünüme sahip küçük kahverengi püsçüller meydana getirir. Daha sonra epidermis yırtılır ve bitki olgunlaştığında bu püsçüller siyahlaşır.

Polysora spp’nin meydana getirdiği püsçüller adi pasta meydana gelene göre daha açık renkli ve daha yuvarlaktır. Bitkiler olgunlaştıkça püsçüllerin renkleri daha koyulaşır. Bu pas türünde de püsçüller yaprağın her iki yüzünde meydana gelir. Epidermisin yırtılması ise adi pasta olduğundan daha geç olur.

Tropikal pasın püskülleri yuvarlak ile oval arasında değişen şekillerde ve küçük yapılı olup, epidermisin altında meydana gelir. Püsçülün ortası beyazdan sarıya kadar değişen renkler alabilir. Ayrıca bir de delik görülür. Püskül bazen kararır fakat ortası açık renkliliğini korur.

2-MISIR ZARARLILARI

a)- Mısırda tel kurtları Bitkilerin çimlenmekte olan tohumlarını yiyerek beslenirler. Tohum ilaçlaması yapılarak mücadelesi gerçekleştirilir.

Kullanılan ilaçlara örnek; Poncho, Cruiser, Gaucho, Cosmos

b)- Mısırda Bozkurt

Bitkilerin kök boğazından kesilip kemirilmesi şeklinde zararları olup bu bitkinin kırılıp kurumasına sebep verir. Kimyasal mücadelesi;güneşin batması ile toprak yüzeyine çıkan kurtlar, toprak yüzeyine serpilecek zehirli yem ve kontakt tesirli ilaçlarla yapılır.

Kullanılacak ilacın etkili maddelerine göre örnek; Lambda-Cyhalothrin, Deltamethrin, Cypermethrin

c)- Mısırda koçan kurdu

Koçanda daneleri yiyerek dolayısıyla verim düşüklüğüne sebep olur çıkardığı artıklarla bakteri faaliyetlerini arttırarak koçanın çürümesine sebebiyet verir. Akdeniz bölgesinde Haziran, Temmuz,Ağustos aylarında 3 ırkı görülebilir. Ege bölgesinde Temmuz, Ağustos iki ırkı görülebilir. Diğer bölgelerde ise genellikle bir ırkı görülür. Kullanılacak ilaçlara örnek; 

Larvin, Fastac, Dursban 4

d)-Mısır Sap Kurdu

Mısır sap kurdu mısır bitkisinin yaprak damarlarında ve sapta tüneller açar,bu tüneller aynı zamanda mısırın gövde hastalıklarına enfekte olmasına yol açar , sap kesitinin daralması ve esnekliğini kaybetmesinden dolayı sapta kırılmalar meydana gelir.Bu hasat kayıpları artar.

Her iki zararlının mücadelesinde; 

1-Hasattan sonra mısır sapları hayvanlara yedirilmemeli ve kalan mısır sapları parçalanarak toprak devrilmelidir. 

2-Kimyasal mücadelesinde eğer bulaşık olma ihtimali varsa 20-30 cm. boylandığında sistemik ilaçlarla bir kaç tatbikat yapılmalıdır. 

Kullanılacak ilaçlara örnek; 

Sistemik ilaçlara ilaveten kontak etkili iaçlar : Cypermethrin, Zetacypermethrin

e)- Mısır Maymuncuğu

Mısır 2-3 yapraklı olduğu dönemde yapraklarını yiyerek ve büyüme konilerini keserek önemli zararlara sebep olurlar.

Kullanılan ilaçlara örnek; Nurelle,Gushation,Metnion

f) Mısır Yaprak Afidi

Yaprak ve tepe püskülünde yer almakta olan bu zararlı yaprak özsuyunun emilmesi suretiyle zarara yol açar.Genel belirtiler ise solma ve renk bozukluğu zararlarıdır.Yaprak sarı ve kırmızıya döner populasyon yoğun ve sıcaklık yüksek ise bitkinin ölümüne yol açar.

Kullanılan ilaçların etkili maddelerine göre örnek; Carbosulfan, Alphacypermethrin, Lambda-Cyhalothrin, Furathiocarb

MISIRDA BESİN EKSİKLİĞİ VE DİĞER ETMENLERİN BELİRTİLERİ

Yaprak Belirtileri Sap Belirtileri Kök Belirtileri

Normal sağlıklı bitki Koyu yeşil Sap mukavemeti ve boylanma bölgesinin görünümü iyi Yaygın ve büyük kökler topraktan çok zor sökülür.

Azot Alt yaprakları sararır ve orta damardan kıvrılır.

Fosfat Genç yapraklarda kırmızılaşma görülür. Az gelişme , bükülme, zayıf boylanma Sığ ve az yayılmış kökler.

Potasyum Kızaran yaprak uçları, kenarları Boğumlarda koyu kahverengiye çalan renk dönüşümü

Magnezyum Yaprak damarlarına paralel, beyaz veya sarı çizgiler

Kalsiyum Yaprak uçlarından arkaya doğru yırtılmalar Bozuk kök rengi 3.ve 4.boğumlarda destek kök oluşumu. Toprağın asidik olması veya kalsiyum eksikliği

Kuraklık Yaprak kenarları yaprak damarlarına doğru yuvarlanıp uçuk yeşil renkli görünüm alması Az boylanma ve sapın elastik bir yapıya bürünmesi.

Herbisit Zararı Geç gelişen yapraklar Sapın bükük görüntüye sahip olması Bükülmüş kökler ve birleşmiş destek kökler.

Muhtelif Küçük sarı yada kahverengi oval benekler(yaprak hastalıkları) Çatlak Sap(Mısır kurdu hasarı) Kök damarları düz ve bitkide zayıf gelişme görülür.(Çapa eksikliği)